Een bron van zorg
(publicatie in november)
Compassievolle zorg in familieverband
Erkenning voor mantelzorgers en professionals
Je bent mantelzorger (geweest), wordt mantelzorger of ontmoet ze als beroepskracht, familie, vriend. De 7 miljoen mantelzorgers in Nederland en Vlaanderen zijn onmisbaar en van onschatbare waarde.
Een bron van zorg geeft een beeld van de vaak ‘ongeziene helden’ van de mantelzorg. Volgens het CBS verleent ruim 12% van de Nederlanders mantelzorg. Zonder hun onbaatzuchtige hulp zou de zorg voor onze naasten vastlopen. Maar hoe blijf je als mantelzorger overeind en geef je het zorgproces voor de ander èn jezelf menswaardig vorm? En hoe voorkom je dat het je, naast bijvoorbeeld je baan en zorg voor je gezin, opslorpt? Dit boek geeft een schat aan achtergrondinformatie en handvatten die langdurige of intensieve mantelzorg lichter maakt. Het concretiseert compassie en zingeving en doet suggesties waardoor we bij het organiseren van zorg hart, verhaal en vertrouwen terugkrijgen.
Mieke Degenaar schrijft van binnenuit door haar brede werkervaring als therapeut, projectleider en bestuurder. Ze verzamelde praktische en intieme verhalen van tientallen mantelzorgers en professionals en vlecht de periode waarin ze mantelzorger van haar man was door de thema’s heen.
Voorwoord van Hedy d’Ancona
Zeven jaar genoten we op een onbezorgde manier van onze late liefde. Tot mijn man, beeldend kunstenaar Aat Veldhoen, geveld werd door een herseninfarct waardoor we beiden onze onafhankelijkheid verloren; onze bewegingsvrijheid verdween. Dat maakte niets uit voor de kwaliteit van onze relatie want onze persoonlijkheden waren niet gehavend en kennelijk flexibel genoeg om nog 14 jaar lang een interessant en liefdevol bestaan te leiden tot wederom een herseninfarct daaraan een definitief einde maakte. Maar in al die jaren wilde ik nooit het etiket mantelzorger krijgen opgeplakt. Dat irriteerde me en riep mijn weerzin op. De associatie met compassie, opoffering of wegcijfering had niets te maken met wat ik voelde. Dat was het idee dat we in de gegeven situatie het beste en aardigste dat we in ons hadden bij elkaar hadden aangewakkerd.
Daarnaast kwam ik in opstand tegen dat begrip, omdat het uitkleden van de Verzorgingsstaat; het privatiseren van onze collectieve voorzieningen en de daaraan verbonden bezuinigingen, gecamoufleerd werd door het lanceren van de ‘Participatiesamenleving’. Dat klonk als een sympathiek streven naar inclusiviteit dat echter alleen kon worden gerealiseerd door vrijwillige naastenliefde waaronder mantelzorg. Mijn associatie met een samenleving die een belangrijk deel van haar publieke taken bij de burger deponeert is evenmin positief.
Na het lezen van Een Bron van Zorg, het boek van Mieke Degenaar, kijk ik daar anders tegenaan. Ze laat zien hoe velen dat type zorg verlenen en hoe verschillend de vorm waarin dat gebeurt, kan zijn. Individualisme, egoïsme, egocentrisme; trefwoorden als het om onze samenleving gaat, zijn niet van toepassing op de ongeveer 4 miljoen Nederlanders die zich mantelzorger kunnen noemen. Het zijn vrijwilligers omdat ze niet betaald worden voor hun inzet, maar ze kunnen er meestal niet mee stoppen omdat ze onmisbaar zijn voor degenen die ze terzijde staan. Mieke Degenaar, zelf een ervaringsdeskundige nadat haar echtgenoot ongeneeslijk ziek werd, laat in haar boek een groot aantal van haar lotgenoten aan het woord. Het zijn ontroerende getuigenissen van medeleven en uitputting, liefde, ongeduld en irritatie.
Mieke Degenaar baseert haar opvattingen niet alleen op deze individuele ervaringen; ze toetst ze aan resultaten van wetenschappelijk onderzoek, aan bevindingen en beschouwingen van deskundigen. Ze documenteert, problematiseert, analyseert en presenteert haar visie op een aanpak die probleem-oplossend gericht is.
Dit boek is een aanrader voor allen die direct of indirect met mantelzorg in aanraking komen. In onze vergrijzende samenleving betreft dat 1 op elke 4 Nederlanders. Maar lees het niet in één ruk uit; gebruik het als een naslagwerk dat je blijft raadplegen als je het niet meer ziet zitten. Een onuitputtelijke bron van kennis, ervaring en inzicht en daardoor een steun in de rug van velen!
Hedy d’Ancona, oud minister Volksgezondheid, Welzijn en Sport, lid Europees parlement, auteur
Boekpresentatie
10 november in Theater van De Pluk in Geldermalsen.
Reviews
Mieke Degenaar’s boek leest als een kleurrijk en zorgvuldig gecreëerd weefsel – een warme mantel voor mantelzorgers, die zich vaak in de kou voelen staan. De weefdraden bestaan uit de indrukwekkende persoonlijke verhalen van Mieke zelf en vele anderen, en uit talrijke waardevolle inzichten vanuit haar brede deskundigheid. Dit is een wijze, compassievolle gids voor ieder die zorgt.
Erik van den Brink, psychiater-psychotherapeut (niet-praktiserend), mindfulness- en compassietrainer, mantelzorger, co-auteur van Compassievol leven
Een bron van zorg is een bijzonder eerlijk en gedurfd document over wat dichtbij is en nauwelijks naam heeft. Een doorwrocht werk, gemaakt vanuit betrokkenheid en professionaliteit.
Jotika Hermsen, meditatieleraar en columnist
Wat een topprestatie. Ben onder de indruk van dit krachtige document, waarin Mieke zich als mantelzorger ontroerend kwetsbaar open stelt. Zoals ik haar als begeleider ken uit de ontwikkelingstrajecten in onze verpleeghuizen. Levendig beschrijft ze dagelijkse situaties van zorgprofessionals en mantelzorgers. De herkenbaarheid ontlokt: ‘O ja, natuurlijk‘. Het heldere kader zal vele ogen openen en ondersteuning bieden. Zeer bruikbaar als leidraad voor iedereen die te maken krijgt met zorgen.
Diane van de Ven, Teamleider Zorg
Als je er middenin zit, als je mantelzorger bent nog voor je weet dat je het bent, zie je de wereld vanuit één oogpunt: de ander. Ik weet dit uit ervaring, ik zie het in mijn werk. Zonder antwoorden te geven, geeft dit boek een brede blik en verschillende invalshoeken. Als je goed voor jezelf zorgt, zorg je goed voor de ander ook op de lange termijn. Dat hebben we allemaal hard nodig, elke dag weer.
Jan M. de Geus, wethouder maatschappelijke ontwikkeling en zorg, West Betuwe